დედაპლატის არხები

დედაპლატაზე განლაგებული სხვადასხვა შესაერთებელი ბუდეები და პორტები ერთმანეთს უკავშირდებიან  საკუთარი არხებით, ანუ დედაპლატაზე დაშტამპული სპილენძის მოოქროვილი გამტარებით. ამ არხებს ახასიათებთ თავისი გამტარობა იგივე თანრიგი და სიხშირე. არხში ინფორმაციის გადაცემა დამოკიდებულია იმაზე, თუ რამდენი ბიტი ინფორმაცია ეტევა ამ არხში და რა სიხშირით მოძრაობს იგი.  არხის მიერ გატარებული ინფორმაცია გამოითვლება ფორმულით;

                              Bite*Hz=Bite/sec    (ბიტი*სიხშირეზე=გადაცებული ინფორმაცია ბიტი/წამში)                     

        მაგ: თუ არხის გამტარობაა 64 ბიტი, ხოლო სიხშირე 133MZ, მაშინ გადაცემული ინფორმაცია იქნება 64*133=8512 მეგაბიტი/წამში, ხოლო მეგაბიტი რომ გადავიყვანოთ მეგაბაიტში ამისთვის 8512 მეგაბიტი უნდა გავყოთ 8-ზე (რადგანაც 8ბიტი=1ბაიტს) და შესაბამისად მივიღებთ 1064 მეგაბაიტს. ანუ ასეთ შემთხვევაში არხის გადაცემული ინფორმაციაა 1064 მეგაბაიტი/წამში.

        დედაპლატაზე მოთავსებული ბუდეების და პორტების არხებს, ყველას აქვს ერთმანეთისგან განსხვავებული სიხშირე და ბიტების რაოდენობა, ამიტომ მათ შორის ინფორმაციის გაცვლა რომ არ დამახინჯდეს, გამოიყენება ლოგიკური მიკროსქემები ჩიფსეტები, რომლებიც არეგულირებენ ინფორმაციის მოძრაობას დედაპლატაზე, ჩრდილოეთის ხიდი (North Bridge) და სამრეთის ხიდი (South Bridge). 

North Bridge     South Bridge   

       ჩიფსეტი განსაზღვრავს თუ რომელი არხიდან შემომავალი ბიტები რა მიმართულებით გაატაროს, ასევე უნდა განსაზღვროს, რომელი არხის მონაცემები გაატაროს პირველ რიგში და რომელი გადაწიოს უკან. ანუ ჩიფსეტი არხებს ჰყოფს პრიორიტეტის მიხედვით, რომელსაც წყვეტა (IRQ) ეწოდება. წყვეტები ენიჭებათ სხვადასხვა  არხებს  რიცხვითი  გამოსახულებით  მაგ;  IRQ1,  IRQ2,  IRQ3, ...  IRQ10, IRQ11  და ა.შ.  რაც უფრო დაბალია IRQ ნომერი მით მეტი პრივილეგია აქვს ამ არხს. მაგ: თუ კლავიატურის PS/ 2 პორტის არხს მინიჭებული აქვს IRQ 1, ხოლო მოდემის არხს IRQ 7, მაშინ თუ კლავიატურიდან რაიმე მონცემს შევიტანთ, ჩიპსეტი დროებით შეაჩერებს მოდემიდან მომავალ მონაცემებს და გაატარებს კლავიატურიდან შემოსულ სიგნალს. თუ ორ სხვადასხვა არხს შემთხვევით ერთი და იგივე IRQ აქვს. ამ შემთხვევაში ამ არხებზე დაყენებული რომელიმე მოწყობილობა ან საერთოდ გაითიშება ან იმუშავებს ცდომილებით.

       ნებისმიერ პროგრამაში მუშაობისას მონაცემები თავს იყრის ოპერატიულ მეხსიერებაში. არსებობს მონაცემების ოპერატიულ მეხსიერებაში მოხვედრის ორი გზა. პირველი, როცა მონაცემები გაივლიან პროცესორს და იქიდან გადადიან ოპერატიულ მეხსიერებაში და მეორე, როცა მონაცემები პროცესორის გვერდის ავლით გადადიან RAM-ში. პირველ მოვლენას უწოდებენ მეხსიერებასთან არა პირდაპირი წვდომის რეჟიმს PIO, ხოლო მეორეს პირდაპირი წვდომის რეჟიმს DMA.

        PIO რეჟიმში მუშაობდნენ მოძველებული დედაპლატები, თანამედროვე კომპიუტერები კი მუშაობენ DMA რეჟიმში. შესაბამისად, დედაპლატაზე გვაქვს DMA არხები, რომლებიც ზემოთ ნათქვამისთვის გამოიყენება და სხვადასხვა მოწყობილობას აქვს მითითებული, თუ რომელი არხი გამოიყენოს სამუშაოდ, DMA 1, DMA 2,  DMA 3 და ა.შ. ასეთი არხი შეიძლება იყოს 8 და ერთი არხი შეიძლება სხვადასხვა მოწყობილობამ გამოიყენოს. IRQ და DMA-ს კომპიუტერულ ენაზე სისტემური რესურსები ეწოდება.

გასადიდებლად დააჭირეთ სურათს.

ჩიფსეტს პროცესორთან აქვს დამოუკიდებელი არხი, სისტემური სალტე FSB (Front side bus), რომლითაც პროცესორი უკავშირდება დედაპლატას. დედაპლატაზე ასევე გამოიყენება  სხვადასხვა არხები; მონაცემთა სალტე (Data Bus) ჩიპსეტის და ოპერატიული მეხსიერების დამაკავშირებელი არხი. სამისამართო სალტე  (Address Bus) პროცესორის და ოპერატიული მეხსიერების დამაკავშირებელი არხი. გრაფიკული სალტე (PCI Bus) ვიდო დაფის დამაკავშირებელი არხი ჩიფსეტთან.

გასადიდებლად დააჭირეთ სურათს.